نشست علمی «آموزش نوین: از گیمیفیکیشن تا هوش مصنوعی» برگزار شد

نشست علمی «آموزش نوين: از گيميفيکيشن (بازی وارسازی) تا هوش مصنوعی» با حضور پژوهشگران و متخصصان حوزه آموزش و پرورش در تاريخ 15بهمن‌ماه ۱۴۰۳ در سالن جلسات پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش برگزار شد. اين نشست که به همت پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و پژوهشکده خانواده و مدرسه برگزار گرديد، به بررسی نقش فناوری‌های نوين در بهبود فرآيندهای يادگيری اختصاص داشت. دکتر قدسی احقر، رئيس پژوهشکده خانواده و مدرسه و مدير نشست، در سخنان بخش آغازين نشست، بر اهميت هوش مصنوعی و گيميفيکيشن (بازی‌وار سازی) در آموزش تأکيد کرد و ضرورت به‌کارگيری اين فناوری‌ها در نظام آموزشی را مورد توجه قرار داد.

سخنرانی نخست: نقش هوش مصنوعی در آموزش

در بخش اول نشست، دکتر علی جعفری، استادیار گروه مشارکت‌ها و ارتباطات پژوهشکده خانواده و مدرسه، سخنرانی خود را با عنوان «نقش هوش مصنوعی در آموزش» ارائه کرد. وی با اشاره به تحول‌آفرینی هوش مصنوعی در قرن ۲۱، تأکید کرد که این فناوری باعث تغییرات بنیادین در آموزش و شیوه‌های یادگیری شده است.

دکتر جعفری در ادامه به تاریخچه هوش مصنوعی پرداخت و از تلاش‌های اولیه فلاسفه، ریاضی‌دانان و دانشمندانی همچون تورینگ و مک‌کارتی برای توسعه این حوزه یاد کرد و توضیح داد که از دهه ۱۹۵۰ به بعد، هوش مصنوعی از یک مفهوم نظری به یک فناوری عملی تبدیل شده است که امروزه در حوزه آموزش نیز کاربرد گسترده‌ای یافته است.

مزایای هوش مصنوعی در آموزش نیز از دیگر مباحث مورد اشاره دکتر جعفری بود. وی افزایش بهره‌وری معلمان، کاهش محدودیت‌های جغرافیایی، یادگیری مداوم و افزایش تعامل دانش‌آموزان را از مهم‌ترین مزایای این فناوری دانست. با این حال، به چالش‌هایی همچون مسائل اخلاقی، هزینه‌های بالا و احتمال کاهش تعامل انسانی در آموزش نیز پرداخت.

سخنرانی دوم: تاثیر گیمیفیکیشن در یادگیری نوین

در ادامه نشست، دکتر بهاره نصیری، دانشیار و عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سخنرانی خود را با محوریت «نقش گیمیفیکیشن (بازی وار سازی) در بهبود فرآیند یادگیری» ارائه کرد.

دکتر نصیری با ارائه تحلیلی از تحول تاریخی نظام‌های آموزشی، به گذار از «عصر اطلاعاتی» به «عصر مفهومی» اشاره کرد. وی توضیح داد که در دنیای امروز، یادگیری از حالت سنتی خارج شده و نیازمند روش‌های نوین، تعاملی و مبتنی بر انگیزش درونی است. در این راستا، گیمیفیکیشن (بازی وار سازی) به‌عنوان یک استراتژی آموزشی نوین، می‌تواند به افزایش تعامل، انگیزه و درک عمیق‌تر مفاهیم در یادگیرندگان کمک کند.

وی گیمیفیکیشن (بازی وار سازی) را به‌عنوان یکی از روش‌های نوین آموزشی معرفی کرد که از عناصر بازی برای افزایش انگیزه، تعامل و درک بهتر مفاهیم استفاده می‌کند. دکتر نصیری استراتژی‌های گیمیفیکیشن (بازی وار سازی) در آموزش را به سه دسته تقسیم کرد:

• امتیازمحور: افزایش انگیزه از طریق امتیازدهی به عملکرد دانش‌آموزان.
• نشان‌محور: استفاده از مدال‌ها و جوایز مجازی برای افزایش مشارکت.
• چالش‌محور: ایجاد مأموریت‌ها و رقابت‌های آموزشی برای یادگیری فعال‌تر.

وی همچنین به نتایج مثبت گیمیفیکیشن (بازی وار سازی) در فرآیند یادگیری اشاره کرد که شامل افزایش تمرکز، بهبود ماندگاری مطالب، تعامل بیشتر دانش‌آموزان و کاهش ترس از شکست می‌شود.

بخش پاياني: پيوند میان هوش مصنوعی و گیمیفیکیشن

در بخش پایانی نشست، ارتباط میان هوش مصنوعی و گیمیفیکیشن (بازی وار سازی) مورد بررسی قرار گرفت.

دکتر نصیری با اشاره به آینده یادگیری، بر اهمیت تلفيق فناوری‌های نوین در آموزش تأکید کرد. وی خاطرنشان کرد که گیمیفیکیشن (بازی وار سازی) با ترکیب روش‌های سنتی و مدرن، می‌تواند انگیزه‌های یادگیری را افزایش داده و تحول عمیقی در نظام‌های آموزشی ایجاد کند.

دکتر جعفری نیز تأکید کرد که ترکیب دو فناوری گیمیفیکیشن (بازی وار سازی) و هوش مصنوعی می‌تواند به شخصی‌سازی یادگیری، ایجاد سناریوهای آموزشی هوشمند، ارائه بازخورد فوری و تحلیل رفتار دانش‌آموزان کمک کند. گیمیفیکیشن (بازی وار سازی)، جذابیت و انگیزه را به یادگیری می‌آورد، هوش مصنوعی، این جذابیت را هوشمندانه و مؤثر می‌کند؛ با ترکیب این دو، می‌توان نسل جدیدی از آموزش تعاملی و پویا را طراحی کرد. در نهایت می توان از سواد هوش مصنوعی برای مدیریت چالش های این حوزه بهره گرفت.

در پایان نشست، دکتر احقر با جمع‌بندی مباحث مطرح‌شده، بر اهمیت سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین آموزشی تأکید کرد. وی خاطرنشان کرد که هوش مصنوعی و گیمیفیکیشن (بازی وار سازی) در کنار یکدیگر، می‌توانند یادگیری را جذاب‌تر، تعاملی‌تر و مؤثرتر کنند.

نشست علمی «آموزش نوین: از گیمیفیکیشن (بازی وار سازی) تا هوش مصنوعی» نشان‌دهنده تحولات عمیق در حوزه آموزش و پرورش است که با ظهور فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی و گیمیفیکیشن (بازی وار سازی)، شیوه‌های سنتی یادگیری در حال تغییر است. این نشست بر اهمیت تلفيق این فناوری‌ها در نظام آموزشی تاکید کرده و نشان می‌دهد که آموزش در آینده به سمت شخصی‌سازی، تعامل بیشتر و افزایش انگیزه در یادگیرندگان پیش خواهد رفت. همچنین، این رویداد بیانگر ضرورت توجه به چالش‌های اخلاقی، مالی و اجتماعی ناشی از استفاده از این فناوری‌ها در آموزش است.

توصیه‌ها

• آموزش و توانمندسازی معلمان: معلمان باید با روش‌های نوین آموزشی آشنا شوند و توانایی استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی و گیمیفیکیشن (بازی وار سازی) را کسب کنند. این امر نیازمند برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی است.
• سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین: نظام‌های آموزشی باید به‌طور جدی در توسعه و به‌کارگیری فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و گیمیفیکیشن (بازی وار سازی) سرمایه‌گذاری کنند تا بتوانند از مزایای این فناوری‌ها در بهبود فرآیندهای یادگیری بهره‌مند شوند.
• توجه به چالش‌های اخلاقی و اجتماعی: در کنار مزایای فناوری‌های نوین، باید به چالش‌هایی مانند حفظ حریم خصوصی، کاهش تعاملات انسانی و هزینه‌های بالای اجرای این فناوری‌ها توجه ویژه‌ای شود. سیاست‌گذاری‌های آموزشی باید به گونه‌ای باشد که این چالش‌ها را مدیریت کند.

دستاوردها

• ارتقای کیفیت آموزش: ادغام هوش مصنوعی و گیمیفیکیشن (بازی وار سازی) در آموزش می‌تواند به افزایش تعامل، انگیزه و درک عمیق‌تر مفاهیم در دانش‌آموزان منجر شود و کیفیت آموزش را به‌طور قابل توجهی بهبود بخشد.
• افزایش بهره‌وری معلمان: هوش مصنوعی می‌تواند با کاهش بار کاری معلمان و ارائه ابزارهای تحلیلی، به آن‌ها کمک کند تا زمان بیشتری را به بهبود فرآیندهای آموزشی اختصاص دهند.
• ایجاد محیط یادگیری جذاب و پویا: گیمیفیکیشن (بازی وار سازی) با استفاده از عناصر بازی، محیط یادگیری را جذاب‌تر و تعاملی‌تر می‌کند و به دانش‌آموزان انگیزه بیشتری برای مشارکت فعال در فرآیند یادگیری می‌دهد.
• پیشرفت در سواد دیجیتالی: استفاده از فناوری‌های نوین در آموزش، به افزایش سواد دیجیتالی دانش‌آموزان و معلمان کمک می‌کند و آن‌ها را برای مواجهه با چالش‌های دنیای دیجیتال آماده می‌سازد.
• در نهایت، این نشست نشان داد که ترکیب هوش مصنوعی و گیمیفیکیشن (بازی وار سازی)  می‌تواند تحولی عمیق در نظام‌های آموزشی ایجاد کند و یادگیری را به‌صورت مؤثرتر، جذاب‌تر و تعاملی‌تر ارائه دهد.
• اين نشست علمی با پرسش و پاسخ شرکت‌کنندگان به پايان رسيد و مورد استقبال پژوهشگران، معلمان و علاقه‌مندان به روش‌های نوين آموزشی قرار گرفت.